پنیر و کرم‌ها

معرفی کتاب پنیر و کرم‌ها اثر کارلو گینزبرگ

کتاب پنیر و کرم‌ها اثر کارلو گینزبرگ با ترجمۀ ابوذر فتاحی‌زاده و محمدجواد عبدالهی را نشر نو به چاپ رسانده است. کتاب پنیر و کرم‌ها مطالعه‌ای است در مورد فرهنگ عامه در قرن شانزدهم از چشم یک مرد: آسیابانی که در جریان تفتیش عقاید محاکمه و سوزانده شد. کارلو گینزبرگ از سوابق محاکمه و باورهای مذهبی منحصر به فرد دومنیکو اسکاندلا، یا همان آسیابان ایتالیایی به نام مِنوکیو (1532-1599) استفاده می‌کند تا درگیری‌های مذهبی و اجتماعی جامعه‌ای که منوکیو در آن زندگی می‌کرد را نشان دهد. این آسیابان در روستای مونترئال در بیست و پنج کیلومتری شمال پوردنونه زندگی می‌کرد و از طبقۀ فرودست جامعه بود که گرچه در تاریخ اسم‌ورسمی بهم‌ نزده اما جهان فکری خاص خودش را ساخته و از همین رو بدعت‌گذار تشخیص داده شد.

در کتاب پنیر و کرم‌ها چه می‌خوانیم؟

این کتاب داستان یک آسیابان گمنام به نام مِنوکیو را روایت می‌کند که از اسناد تفتیش عقاید موجود از آرشیو اسقف اعظم کوریا در اودنیه، منطقۀ فریولی ایتالیا بیرون کشیده شده است. گزارش شاهدان، همسایگان و معاصران منوکیو و همچنین شهادت خود او، جهان‌بینی عجیب و مبهمی را نشان می‌دهد که در پس‌زمینۀ دو رویدادی که به شکل‌گیری جهان مدرن کمک کردند یعنی صنعت چاپ و اصلاحات شکل گرفته است.

مِنوکیو یک آسیابان معمولی اما به طرز شگفت‌انگیزی باسواد بود. او در شهادت‌نامه محاکمه‌اش به بیش از دوازده کتاب از جمله کتاب مقدس، دکامرون بوکاچیو، سفرهای ماندویل و کتابی «اسرارآمیز» که احتمالاً قرآن بوده است اشاره می‌کند. در طول بازجویی اولیه منوکیو آزادانه صحبت می‌کرد چون احساس می‌کرد که هیچ اشتباهی مرتکب نشده است. در این جلسه است که او در مورد کیهان‌شناسی پنیر و کرم‌ها و بسیاری از چیزهای دیگر توضیح می‌دهد. 

منوکیو بسیار تمایل داشت که دین را به اخلاق تقلیل دهد و همین رویکرد بود که  به عنوان توجیهی برای کفرگویی‌اش در طول محاکمه استفاده می‌کند چون معتقد بود که تنها گناه آسیب رساندن به همسایه است و کفر گفتن به کسی جز کفر دهنده ضرری وارد نمی‌کند. او تا آنجا پیش رفت که گفت عیسی از انسان متولد شده و مریم مقدس باکره نبوده است، که پاپ هیچ قدرتی از جانب خدا ندارد، عیسی صرفاً یک مرد خوب بود و این‌که مسیح برای نجات انسانیت نمُرده است. به گفتۀ گینزبرگ، مطالعه کتاب‌ها در منوکیو و فرهنگ شفاهی سنتی او تضاد درونی ایجاد کردند و باعث شدند او عقاید و باورهایش را بیان کند. اصلاحات به او شجاعت ابراز احساساتش را داد.

بریده‌هایی از کتاب پنیر و کرم‌ها

«در گذشته می‌شد تاریخ‌نگاران را متهم کرد که تنها خواهان آگاهی از «کارهای بزرگ پادشاهان»‌اند، اما امروزه دیگر این اتهام بر آنها وارد نیست. تاریخ‌نگارانِ امروزی هر روز بیشتر و بیشتر در حال بازگشت به چیزهایی هستند که اسلاف آنها مسکوت گذاشته، طرد کرده یا صرفاً نادیده گرفته‌اند. «کارگر باسوادِ» برتولت برشت می‌پرسید: «چه کسی شهر هفت دروازۀ تبس را ساخت؟» منابع به ما دربارۀ این سنگکاران گمنام چیزی نمی‌گویند. اما این پرسش با تمام اهمیتش همچنان پابرجا است.»

در مقدمۀ چاپ ایتالیایی کتاب پنیر و کرم‌ها، بررسی و پژوهش‌های کتاب بدین صورت توضیح داده شده‌اند: «کمبود شواهد در باب رفتار و نگرش‌های طبقات فرودست در گذشته قطعاً مهم‌ترین مانعی است که پژوهشی از این دست با آن مواجه می‌شود، و البته این تنها مانع نیست. اما استثنائاتی نیز وجود دارند. کتاب حاضر، داستان آسیابانی اهل فریولی به نام دومنیکو اسکاندلا مشهور به مِنوکیو را روایت می‌کند که پس از عمری زیستن در گمنامیِ تقریباً مطلق، به دستور دادگاه تفتیش عقاید در آتش سوزانده شد. اسناد دو محاکمۀ او که به فاصلۀ پانزده سال از یکدیگر برگذار شدند تصویری غنی از افکار، احساسات، تصورات و آمال او عرضه می‌کنند. سایر اسناد به ما در باب فعالیت‌های اقتصادی او و زندگی فرزندانش اطلاعاتی می‌دهند. ما حتی نوشته‌هایی را که منوکیو بدان‌ها دسترسی داشته و فهرست ناتمامی از آنچه مطالعه می‌کرده (او درواقع قادر به خواندن و نوشتن بوده) در اختیار داریم. هرچند مایلیم دربارۀ منوکیو بیشتر بدانیم، اما آنچه واقعاً می‌دانیم به ما اجازه می‌دهد که فقط تکه‌ای از چیزی را بازسازی کنیم که معمولاً «فرهنگ طبقات پایین» یا حتی «فرهنگ عامه» خوانده می‌شود.»

خواندن کتاب پنیر و کرم‌ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

کتاب پنیر و کرم‌ها نمونه‌ای مهم و قابل توجه از تاریخ فرهنگی و تاریخ خُرد است. این کتاب در خلال داستان مِنوکیو، مردی که بسیاری از عقاید زمانه‌اش را به چالش کشید، شما را با تاریخ و فرهنگ سدۀ شانزدهم میلادی آشنا می‌کند. اگر به مطالعۀ تاریخ قرون وسطی و تاریخ روشنگری و موضوعات فرهنگی علاقه دارید این کتاب را به شما پیشنهاد می‌دهیم.

دربارۀ نویسندۀ کتاب پنیر و کرم‌ها

واکنش‌ها به کتاب پنیر و کرم‌ها

«یک کتاب فوق‌العاده... گینزبرگ مورخی با کنجکاوی سیری‌ناپذیر است که حتی ضعیف‌ترین سرنخ‌ها را با ذوق یک کارآگاه دنبال می‌کند و سعی می‌کند تک‌تک شواهد را در جای خود قرار دهد. کار بازسازی او درخشان است و کتابی فوق‌العاده خواندنی نوشته است و در پایان کتاب، خواننده‌ای که دکتر گینزبرگ را در ذهن پرپیچ و خم آسیابان دنبال کرده است با تاسف از این پیرمرد عجیب و غریب و دمدمی جدا خواهد شد.» -جی.اچ الیوت، نیویورک ریویو

«گینزبرگ داستان شگفت‌انگیز و غم‌انگیزی را کشف کرده است. خوانندگان عادی می‌دانند که  یک اثر تاریخی به این میزان  به مهارت‌های فوق‌العاده و تحقیقات جدی نیاز دارد... کشف مِنوکیو توسط گینزبرگ، ورود خیره‌کننده‌ای به دنیای تاریخی فرهنگ عامه است.» - لورو مارتینز، واشنگتن پست

امتیازات

کتاب پنیر و کرم‌ها از سایت آمازون امتیاز 4.6 از 5 و از سایت گودریدز امتیاز 4 از 5 را به دست آورده است.

حواشی حول محور کتاب

کتاب پنیر و کرم‌ها، اولین و تأثیرگذارترین نمونۀ تاریخ خُرد است که به بیش از بیست زبان ترجمه و منتشر شده است.

تحلیل سی بوک از کتاب پنیر و کرم‌ها

کتاب پنیر و کرم‌ها احتمالاً محبوب‌ترین و پرخواننده‌ترین اثر تاریخ خُرد است. تاریخ خُرد یا تاریخ جزئی، یک ژانر تاریخی است که در آن محقق به سراغ واحدهای کوچک تحقیق مثل یک فرد، یک اجتماع یا یک محل می‌رود. 

پنیر و کرم‌ها، داستان و تحقیقی جالب از زندگی یک آسیابان معمولی و به طرز باورنکردنی‌ فرهیخته است. گینزبورگ ادعا می‌کند که منوکیو جهان‌بینی منحصر به فردش را از طریق آمیزه‌ای از فرهنگ شفاهی، مضامین مرتبط با گروه‌های بدعت‌گذار با پس‌زمینه‌‌های اومانیستی به دست آورده است. گرچه تشخیص منشأ عقاید منوکیو اغلب دشوار است اما گینزبرگ معتقد است که آن‌ها تا حدی از متون ادبی موجود در قرن شانزدهم سرچشمه می‌گیرند.