بازار آزاد و دشمنان آن

بازار آزاد و دشمنان آن از سایت گودریدز امتیاز 4.4 از 5 را دریافت کرده است.

لودویگ فون میزس یکی از بزرگ‌ترین متفکران علوم اجتماعی و نظریه‌پردازان علم اقتصاد در سدهٔ بیستم میلادی است. کتاب بازار آزاد و دشمنان آن شامل نُه درسگفتار اقتصادی‌ است که همگی در سال 1951 از جانب این متفکر و اقتصاددان برجسته ارائه شده‌اند. در این درسگفتارها او به‌زبانی ساده و روان، به دفاع از لیبرالیسم و اقتصاد سرمایه‌داری و بازار آزاد پرداخته و پوزیتیویسم و مارکسیسم و سوسیالیسم را نقد کرده است.

کتاب بازار آزاد و دشمنان آن به‌خاطر زبان ساده‌ای که فون میزس برای ارائهٔ نظریه‌هایش برگزید، بسیار پرطرفدار شد و به کتابی برای آشنایی اولیه با دیدگاه‌های این متفکر برجسته تبدیل شد. با مطالعه این اثر می‌توانید با مبانی اقتصاد بازار آزاد آشنا شوید. فون میزس در این کتاب به زبانی ساده می‌گوید که اقتصاد بازار آزاد چه مزایایی دارد و چه نقدهایی بر مارکسیسم و سوسیالیسم، که ایدئولوژی‌هایی در تقابل با لیبرالیسم و نظام سرمایه‌دار مبتنی بر بازار آزاد هستند، وارد است و نیز بین علوم تجربی و علوم طبیعی چه تفاوتی به‌لحاظ روش‌شناختی وجود دارد. برای آشنایی با دیدگاه‌های فون میزس، لیبرالیسم و اقتصاد بازار آزاد خواندن این کتاب را به شما توصیه می‌کنیم.

«مهم‌ترین نمایندگان اقتصاد کلاسیک، آدام اسمیت و دیوید ریکاردو، به‌رغم اهمیت بنیادی نوشته‌هایشان، به طور مستقل و مستقیم دربارهٔ روش‌شناسی علم اقتصاد چیزی نگفته بودند. نسل دوم از کلاسیک‌ها یعنی ناسو سِنیور، جان الیوت کِیرنِس و جان استوارت میل بودند که به این مهم پرداختند. بدون طرح مبسوط دیدگاه‌های روش‌شناختیِ این اقتصاددانان سدهٔ نوزدهم، اشاره می‌کنیم که در مباحثِ جملگی آنها، پوزیتیوسم به عنوان تنها روش علمی معتبر که آگوست کُنت مطرح کرده و به صورت فراگیری در قارهٔ اروپا و نیز انگلستان مورد استقبال قرار گرفته بود، هیچ جایی ندارد. آنها معتقد بودند قضایای کلی و بنیادی علم اقتصاد بدیهیِ ماقبل تجربی، و روش این علم اساساً استنتاجی است. مثلاً ناسو سنیور از چهار قضیهٔ بنیادی سخن می‌گوید که نخستین و مهم‌ترین آنها این است که «هر انسان خواهان کسب ثروت بیشتر با کمترین زحمت ممکن است». از نظر او، این اصل همان جایگاه و اهمیت را در علم اقتصاد سیاسی دارد که قانون جاذبهٔ نیوتن در فیزیک، به گونه‌ای که وجود آن در تقریباً همهٔ قضایای دیگر اقتصاد سیاسی مفروض گرفته می‌شود و تقریباً هر قضیهٔ اقتصادی صرفاً جلوه‌ای از آن است.»

«جان الیوت کِیرِنس یکی دیگر از اقتصاددانان برجستهٔ سدهٔ نوزدهم است که در پی جان استوارت میل در صدد تصریح روش علمی اقتصاد سیاسی کلاسیک برآمد. او همانند سنیور معتقد بود مقدمات منطقی اقتصاد سیاسی مبتنی بر مشاهداتِ بی‌واسطهٔ ماهیت انسانی و شرایط طبیعی است، تمایل انسان به ثروت بیشتر با زحمت کمتر، خواص فیزیکی عوامل طبیعی، به‌ خصوص زمین (اصل بازدهی کاهنده) واقعیاتی بدیهی‌اند. او مانند میل در چارچوب اقتصاد ریکاردویی می‌اندیشید و مانند او اعتقاد داشت در علوم اجتماعی، برخلاف علوم طبیعی، نمی‌توان به آزمون‌های کنترل‌شده و آزمایشگاهی دست یازید. او این نکتهٔ مهم را بر نظریات پشینیان خود اضافه کرد که اقتصاددان برخلاف فیزیکدان کار خود را با علم به علت‌های بنیادین آغاز می‌کند. منظور او این است که موضوع مورد مطالعهٔ اقتصاددان رفتار انسان‌ها در شرایط طبیعی معین است؛ یعنی او از ابتدا نسبت به موضوع مورد مطالعهٔ خود نوعی ادراک درونی و پیشینی دارد. اما فیزیکدان از چنین امتیازی برخوردار نیست، زیر از قبل هیچ ادراک درونی از چرایی پدیدارهای فیزیکی ندارد. به رغم طرح نکات مهم و بنیادی در خصوص ماهیت علم اقتصاد و روش‌شناسی آن از سوی کلاسیک‌های سدهٔ نوزدهم در انگلستان، اکثریت قریب به اتفاق آنان در چارچوبِ رویکرد ریکاردویی می‌اندیشیدند و از این‌رو از نظریهٔ ارزش کار یا ارزش هزینهٔ تولید او پیروی می‌کردند.»

«آنچه وانهاده می‌شود قیمتی است که برای رسیدن به نتیجهٔ مورد نظرمان می‌پردازیم. ارزش قیمت پرداخت‌شده را هزینه می‌نامند. هزینه ارزش رضایتی است که باید وانهاد تا به هدف مورد نظر که رضایت‌بخشی بیشتری دارد رسید. این در حقیقت همان مفهوم هزینه ـ فرصت‌ است که نقشی تعیین‌کننده در همهٔ تحلیل‌های علم اقتصاد دارد. میزس صراحتاً تأکید می‌کند هزینه یا در حقیقت همان هزینه ـ فرصت متغیری بیرونی نیست، بلکه همانند ارزش پدیداری ذهنی است. او در ادامه، تفاوت میان ارزشِ قیمت پرداخت‌شده (هزینه‌ٔ صورت گرفته) و ارزش به‌دست‌آمده را منفعت، سود یا بازدهی خالص می‌داند. واضح است که سود هم در این معنای اولیه‌اش پدیداری ذهنی و گویای افزایش رفاه کنشگر است و قابل اندازه‌گیری عددی نیست و صرفاً‌ بیان‌کنندهٔ نتیجهٔ انتخاب صورت گرفته نسبت به گزینهٔ وضع موجود یا گزینه‌های ممکن دیگر است. البته کنشگر ممکن است بعداً‌ دریابد که در انتخاب خود اشتباه کرده؛ یعنی نتیجهٔ مورد انتظار را به دست نیاورده است. در این صورت او احساس می‌کند سود کمتری برده یا اصلاً زیان کرده است (میزس، 98ـ97). به این ترتیب، میزس می‌خواهد نشان دهد مفاهیم بنیادی اقتصادی یا پراگزئولوژیک ریشه در وضعیت فردی زنگی انسان کنشگر دارد.»

لودویگ فون میزس تابستانِ سال 1951 در بنیاد آموزش اقتصاد نیویورک، سخنرانی کرد و کتاب بازار آزاد و دشمنان آن، برداشتی از همین سخنرانی است. این کتاب چکیده‌ای از اندیشه‌ها و دیدگاه‌هایی است که میزس آن‌ها را در کتاب‌های دیگرش به‌صورت مفصل و به زبانی تخصصی‌تر بیان کرده بود. کتاب بازار آزاد و دشمنان آن درسگفتارهایی دربارهٔ اقتصاد است و میزس همهٔ مفاهیم بنیادی اقتصاد را با مفهوم کنش و مبادله، به معنای دادوستد وضعیت کمتر رضایت‌بخش با آنچه بیشتر رضایت‌بخش است، در آن توضیح می‌دهد. او در این کتاب از علم اقتصاد و پیوند اقتصاد بازار آزاد با آزادی انسان می‌گوید و از این‌ می‌گوید که با رقابت آزاد اقتصادی نه‌تنها تولیدکنندگان و کارآفرینان، بلکه مصرف‌کنندگان نیز به سود می‌رسند. او همچنین در این کتاب نگاهی به سوسیالیسم و مارکسیسم و مفهوم جامعهٔ طبقاتی انداخته و در ادامه فرق میان ماتریالیسم و آزادی فردی را توضیح می‌دهد.

● پیشگفتار مترجم
● پیشگفتار: به قلم ریچارد ام.ابلینگ
● لودویگ فون میزس: زندگی و کارنامه‌اش
● لودویگ فون میزس و بنیاد آموزش اقتصاد
● درسگفتارهای سال 1951 در بنیاد
● درسگفتار اول: علم اقتصاد و مخالفان آن
● درسگفتار دوم: شبه‌علم و فهم تاریخی
● درسگفتار سوم: انسان کنشگر و علم اقتصاد
● درسگفتار چهارم: مارکسیسم، سوسیالیسم و شبه‌علم
● درسگفتار پنجم: کاپیتالیسم و پیشرفت بشر
● درسگفتار ششم: پول و تورم
● درسگفتار هفتم: استاندارد طلا: اهمیت و بازیابی آن
● درسگفتار هشتم: پول، اعتبار و چرخهٔ کسب‌وکار
● درسگفتار نهم: چرخهٔ تجاری و فراتر از آن
● ارجاعات متفرقهٔ نقل‌شده در جریان مباحث

• کتاب بوروکراسی اثر دیگری از لودویگ فون میزس اقتصاددان و جامعه‌شناس مکتب اتریش است. او کتاب بوروکراسی را با نقد لیبرال شروع کرده و این دیدگاه را مطرح می‌کند که مطالعۀ بوروکراتیسم فرصتی فوق‌العاده برای آشنایی با مسائل بنیادین مربوط به تضاد میان سوسیالیسم و کاپیتالیسم است. او با انتقاد از سیاست مبتنی بر نظارت دولت بر همۀ امور زندگی شهروندان، به علاقه‌مندان نشان می‌دهد که چگونه این سیاست به گسترش بوروکراسی دامن خواهد زد و عواقب آن چه خواهد بود.

• کتاب لیبرالیسم اثر دیگری از لودویگ فون میزس اقتصاددان و جامعه‌شناس مکتب اتریش است و یکی از مهم‌ترین کتاب‌های او به شمار می‌رود. او این کتاب را برای دفاع از ایدئولوژی لیبرال کلاسیک مبتنی بر حقوق مالکیت فردی نوشت و کوشید به تا در این کتاب به مسائل اصولی سیاست و اقتصاد لیبرال  بپردازد و در آن از پایه‌ای ترین مسائل مانند مالکیت خصوصی، آزادی، دموکراسی، روابط بین‌الملل تا جزئی‌ترین مسائل مانند اقلیت‌ها صحبت کرده است.